Standard cytowania (APA): Tittenbrun, J. (2014). Pogranicza a teoria społeczeństwa. Pogranicze. Polish Borderlands Studies, t. 2, nr 1, s. 57-59. Tytuł tego krótkiego tekstu częściowo sugeruje kierunek odpowiedzi. Sądzę przede wszystkim, że pogranicze może być rozumiane na co najmniej dwa sposoby, z których oba nie są obojętne względem zainteresowań teorii socjologicznej. Po pierwsze zatem, pogranicze może być definiowane w tradycyjnym znaczeniu, w jakim posiada konotację przede wszystkim

more »

... ficzną, tzn. odnosi się to pojęcie do obszarów rzeczywiście przylegających do granic międzypaństwowych. Jednak kiedy pogłębimy nieco owo rozumienie, zwrócimy uwagę, że dla socjologa nie tyle państwo jako takie, państwo po prostu, bez imienia własnego, stanowi -w odróżnieniu od bratniego politologa -obiekt zainteresowania, lecz państwo narodowe, jakie jest przeważającą formą istnienia owych struktur współcześnie. Taka perspektywa przesuwa akcent z położenia geograficznego na procesy społeczne, co można uogólnić w postaci konkluzji, iż pograniczami, jakie badają socjologowie mogą być wszelkie obszary międzykulturowe -w obiegowym tego terminu znaczeniu, gdyż, jak wyjaśniano w innych publikacjach (Tittenbrun 2011a, 2013a,2013b, 2014) pojęcie kultury to jedna z tych kategorii, których niewątpliwa przydatność na gruncie antropologii nie przekłada się -lub przynajmniej nie powinna się przekładać -na bezkrytyczną akceptację tego terminu w socjologii. A wagę powyższego spostrzeżenia ilustruje istniejący w samej dyscyplinie, o jakiej mowa, podział na antropologię kulturową oraz antropologię społeczną, wyrastają z innych tradycji i do innych się odwołującą ram pojęciowych. Co ważne, w obu znaczeniach socjologia pogranicza krzyżuje się ze wszystkimi tradycyjnymi zainteresowaniami teorii społeczeństwa jako całości. Nie ma zatem naturalnie powodu, by na obszarach jakkolwiek rozumianego pogranicza nie badać ich struktur własnościowo-klasowych i stanowych (por. Tittenbrun 2010(por. Tittenbrun , 2011a(por. Tittenbrun , 2011b. Także socjologia pracy i szerzej, socjologia gospodarki odnajdzie tutaj płodny przedmiot badań, do jakiego zastosowanie mają kategorie teorii ogólnej, z uwzględnieniem specyfiki owych obszarów, przejawiającej się w określonym ukierunkowaniu lokalnych struktur gospodarczych, w tym rynku siły roboczej (konwencjonalnie stosowany termin rynku pracy jest błędny, co wyjaśniam w cytowanych publikacjach); która szczególny wyraz przyjmuje w formie pewnych swoistych postaci gospodarki nieformalnej: szarej przechodzącej w czarną, takich jak drobny i nie tak drobny przemyt. Oczywiście wspomniane zjawiska gospodarcze posiadają nieodłącznie swoją stronę społeczną, powodując m.in. określone osobliwości w zakresie struktury klasowej.