Özet Küreselleşen ekonomilerin en önemli getirilerinden biri de çokuluslu şirketler tarafından yapılan doğrudan yabancı yatırımların yolunu açmasıdır. Birçok gelişmekte olan ülke, doğrudan yabancı yatırım girişlerini, ekonomik kalkınma fırsatı için yeni bir kapı olarak görmektedir. Olaya doğrudan yabancı yatırımı gerçekleştirmek isteyen çokuluslu şirketler perspektifinden bakıldığında ise yer seçiminin stratejik önemi ortaya çıkmaktadır. Çalışmada, ev sahibi ülkenin yer seçim kararında etkili

more »

... an, doğrudan yabancı yatırımcıları çekme veya uzaklaştırmada önemli rol oynayan faktörlerin neler olduğunun belirlenmesine dair keşifsel bir araştırmanın yapılması hedeflenmektedir. Bu amaçla yabancı literatürde doğrudan yabancı yatırımcıların yer seçim kararlarının belirleyicisi olarak ele alınan faktörler ve bu faktörlerin yer seçim kararına etkileri geçmiş çalışmalar yardımıyla açıklanacak, sonrasında, 2000'li yıllardan bu yana yapılan güncel yabancı çalışmaların doğrudan yabancı yatırımcıların yer seçim kararı konusunda sağladığı katkılara değinilecektir. Çalışmanın ileride yapılacak araştırmalara, ev sahibi ülkenin yer seçim kararında doğrudan yabancı yatırımı en çok etkileyen faktörleri ve etkilerini ortaya koyarak, yol gösterici olacağı düşünülmektedir. Abstract One of the most important benefits of globalizing economies is that it opens the way for foreign direct investments by multinational corporations. Many developing countries see foreign direct investment inflows as a new door for economic development opportunity. From the perspective of multinational companies who want to carry out foreign direct investment, the strategic importance of the location selection emerges. In this study, it is aimed to make an exploratory research to determine the factors that play an important role in attracting or removing foreign direct investors, which are effective in the location selection decision of the host country. For this purpose, the factors which are considered as the * Bu çalışma 3-5 Mayıs 2018 tarihinde düzenlenen "7.Uluslararası İşletme Yönetimi Kongresi"nde bildiri olarak sunulmuştur. ** Araştırma Görevlisi, Akdeniz Üniversitesi, İİBF İşletme Bölümü, yagmuroz@akdeniz.edu.tr, 0000-0002-2546-8879 determinants of the location selection decisions of foreign investors in the foreign literature and the effects of these factors on the location selection decision will be explained with the help of past studies. After that, the contributions of the current foreign studies since the 2000s to the foreign direct decision of the foreign investors will be mentioned. It is thought that the study will guide the future research by revealing the factors and the most influential factors affecting foreign direct investment in the decision of the host country. JEL Codes: F2 ,F23, M31, R3 I. GİRİŞ Teknolojide ve iletişim alanında gerçekleşen büyük ilerlemeler, dünyanın hızla küreselleşmesini sağlarken, bir yandan da küreselleşmeye bağlı olarak mal, hizmet ve sermayelerini faaliyet gösterdikleri ülkelerden başka yerlere, uluslararası pazarlara, taşımak isteyen çokuluslu şirketlerin doğmasına neden olmuştur. Önceleri sadece ulusal düzeyde düşünülen ekonomi, siyaset, kültür gibi yatımlar açısından büyük önem taşıyan kavramlar, küreselleşme denilen bu yeni olgu ile birlikte uluslararası düzeyde irdelenmeye başlamıştır. Ulusal düzeyde, mikro bir bakış açısıyla faaliyet gösteren şirketlerin, uluslararası pazarlarda rol almaya başlamaları, faaliyet gösterilecek yerin seçimini ve bu yerde faaliyet gösteren oyuncuların, rakiplerin, paydaşların, ortakların ve ortaklıkların makro bir bakış açısıyla yeniden tanımlanmasını önemli hale getirmiştir. Ülkeler, uluslararası alanda gerçekleşen faaliyetlere uyum sağlamak adına ekonomilerini dışa açık hale getirirken, aynı zamanda uluslararası standartlara uygun davranma, uluslararası düzenlemelere katılma baskısını hissetmeye başlamışlardır. Bu baskılar ülkelerin dış kaynak arayışlarını, kıt kaynaklara sahip olma düşüncesinden dış ortaklarla çalışmaya doğru kaydırmaya başlamıştır. Doğrudan yabancı yatırım kavramı; bir ülkede sıfırdan yeni bir firmanın kurulması, var olan yabancı bir firmaya ortak olunması ya da o ülkede mevcut olan bir firmanın satın alınması sonucunda uluslararası düzeyde gerçekleşen sermaye akışını ifade etmektedir (Çinko, 2009). Bilginin hızla yayılmasına bağlı olarak artan olanaklarla birlikte, ülkeler arasındaki sınırların ortadan kalması ekonomik birleşmelerin yolunu açmıştır. Önceleri çoğunlukla gelişmiş ülkeler arasında gerçekleşen bu yakınlaşmalar, zamanla gelişmekte olan ülkelerin de uluslararası faaliyetlere dahil olmalarıyla alışılageldik bir hal almıştır. Doğrudan Yabancı Yatırımcıların (DYY), yatırımları için yüksek talep ve büyüme imkanı olan, düşük riskli, hammaddenin bol ve işgücü maliyetlerinin düşük ülkeleri tercih etmeleri beklenmektedir. Çokuluslu şirketler (ÇUŞ)'in