ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΓΑΡΑΝΤΟΥΔΗΣ Τα τρία φεγγάρια στη Ρίβα 1 «Μικρές ψηφίδες για τη μνήμη»· έτσι επιγράφεται η εκδήλωση για τον Κώστα Στεργιόπουλο, τη μνήμη του ως ποιητή, κριτικού και φιλόλογου, τη θύμηση ενός ανθρώπου που δεν υπάρχει πια ανάμεσά μας. Με άλλα λόγια, μας συγκέντρωσε εδώ ο αλγεινός για όσους τον γνωρίσαμε ως μελετητή, δημιουργό και άνθρωπο θάνατος του συγγραφέα. Αυτές οι σκέψεις έφεραν στη μνήμη μου εκείνη την τάση μιας, τώρα πια μακρινής, εποχής που προσπάθησε καλοπροαίρετα να μας πείσει,

more »

... στο περιβάλλον των λογοτεχνικών σπουδών και ειδικότερα της λογοτεχνικής θεωρίας, ότι ο συγγραφέας έχει πεθάνει. Πιστεύω ότι η μνεία στον Ρολάν Μπαρτ, μεταξύ μας, είναι περιττή. Στο μεταξύ, επειδή από τότε πέρασαν μερικές δεκαετίες, ως συστηματικός αναγνώστης της λογοτεχνίας, της φιλολογίας και λιγότερο της λογοτεχνικής θεωρίας έχω πειστεί, όπως υποθέτω κι εσείς, αν μη τι άλλο οι περισσότεροί σας, ότι η σχετική θεωρία, του Μπαρτ και άλλων, έχει ξεπεραστεί ή και αντιστραφεί· δηλαδή, αν ο συγγραφέας τότε πέθανε ή έστω αργοπέθαινε, τα τελευταία χρόνια ξαναζωντάνεψε· εννοώ, για να αποφύγω τις μεταφορές, ότι η ζωή του και η ανεπανάληπτη ατομικότητά της ξαναήρθαν ενεργά στο προσκήνιο του τρόπου μας να σκεφτόμαστε και να ερμηνεύουμε τα λογοτεχνικά κείμενα. Να τα σκεφτόμαστε ως τα δημιουργήματα ζωντανών ανθρώπων που κάποια στιγμή, όπως όλα τα βιολογικά όντα, φεύγουν από τη ζωή. Ακριβώς επειδή ο κάθε συγγραφέας αναπότρεπτα πεθαίνει, επιθυμεί να ζουν τα δημιουργήματά του, αναζωογονημένα κάθε φορά στην ευαισθησία των αναγνωστών του ως συμμέτοχων στην αισθητική συγκίνηση που η καλή λογοτεχνία προσφέρει, αναπληρώνοντας, ως έναν βαθμό, τις ελλείψεις της πραγματικής ζωής. Με αφορμή τη θεωρία για τον θάνατο του συγγραφέα και το γεγονός πως σήμερα τιμούμε τη μνήμη αλλά και τη ζωντανή παρουσία του έργου του πεθαμένου Κώστα Στεργιόπουλου, σκέφτηκα, επίσης, το τελευταίο, για την ώρα ακόμα χαμένο -δεν αποκλείεται και οριστικά χαμένο-μυθιστόρημα του Γιώργου Χειμωνά, το Gertudenhof ή, στην ελληνική γλώσσα, Το σπίτι της Γερτρούδης (ακριβέστερα, Η αυλή της Γερτρούδης). Ο Χειμωνάς, σύμφωνα με τις σωζόμενες δικές του γραπτές και εν μέρει δημοσιευμένες μαρτυρίες, είχε συλλάβει αυτό το μυθιστόρημα ως, θα έλεγα, την απόλυτη κατακύρωση της λογοτεχνίας: το σπίτι της Γερτρούδης είναι (ή θα ήταν) το άσυλο όπου κατέφυγαν οι μεγάλοι ήρωες της λογοτεχνίας, όπως, μεταξύ άλλων, ο Άμλετ, η Οφηλία, η Γερτρούδη, ο Μάκβεθ, ο Λάμπρος και η Μαρία (του Σολωμού), η Θωμαή (του ίδιου του Χειμωνά). Στο Σπίτι της Γερτρούδης όλοι αυτοί οι λογοτεχνικοί χαρακτήρες ζουν ως οι πραγματικοί άνθρωποι που δημιούργησαν τους φασματικούς ανθρώπους που τους δημιούργησαν. Αν λοιπόν, ο συγγραφέας έχει πεθάνει, η λογοτεχνία, οι ήρωές της και οι κάθε φορά αναγνώστες της είναι οι διαρκώς ζωντανοί, ανακτούν κάθε τόσο ένα είδος πρόσκαιρης αθανασίας. 1 Επεξεργασμένη και εμπλουτισμένη μορφή του κειμένου που διάβασα κατά την τιμητική εκδήλωση προς τιμήν του Κώστα Στεργιόπουλου «Μικρές ψηφίδες για τη μνήμη». Διατήρησα, ωστόσο, τον προφορικό χαρακτήρα του αρχικού κειμένου. http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 08/02/2020 12:22:11 |