O frazematyce religijnej w wypowiedziach dialogowych Trylogii Sienkiewicza Frazemy religijne znajdujące się Trylogii pełnią różne funkcje zarówno w strukturze języka stanowiącego tworzywo utworu, jak i w strukturze samego dzieła. Jeśli ograniczymy się do funkcji frazemów w samym dziele, to dzięki ich analizie możemy lepiej poznać nie tylko styl, ale i niektóre językowe sposoby kreacji świata przedstawionego Trylogii (zwłaszcza świata mentalnego epoki opisywanej). Przez styl rozumie się tu

more »

... urę znakową, na którą składa się z jednej strony zintegrowany zespół środków formalnych, z drugiej zaś zespół uporządkowanych wartości (Bartmiński 1981: 33), takich jak wiedza o świecie, obraz świata, określona racjonalność, intencje komunikacyjne (Bartmiński 1993: 116). Jest oczywiste, że z tego punktu widzenia godne są analizy kolokacje utrwalone, powtarzalne i reprodukowane, a ponadto wiążące się ze sferą sacrum. Frazematyka religijna w Trylogii to zjawisko istotne z dwóch co najmniej punktów widzenia. Jest to bowiem, po pierwsze, zjawisko o dużej frekwencji tekstowej, nieraz wręcz dominanta stylistyczna dzieła, zatem nieobojętne dla ukształtowania językowych eksponentów stylu. Po drugie, jako genetycznie uzależnione od wiary, jest zjawiskiem nieobojętnym także dla porządku wartości, w tym dla idei dzieła literackiego. Frazemy bowiem, jako związki wyrazowe relatywnie utrwalone nie są takimi z przypadku, bo ich utrwalenie wynika z jakichś ogólnych przekonań, jest pochodną szeroko przyjętego poglądu na świat, pochodną trwałości stereotypów itp. W odniesieniu do Sienkiewicza rzecz była dotąd mało badana. Z niejęzykoznawczego punktu widzenia zajmowali się sprawą sacrum u Sienkiewicza: