The effect of clinoptilolite alone or in combination with phytase on the performance, carcass characteristics, intestinal histomorphology, and tibia ash and Ca, P levels were determined in male broiler chickens. Total of 192 one-day-old male broiler chicks (Ross 308) were randomly assigned to 4 different treatments with 8 replicates containing 6 birds each. Treatment 1 (T1) was served as control fed a diet without clinoptilolite and/or phytase, Treatment 2 (T2) was supplemented with 2%

more »

... olite. Treatment 3 (T3) and Treatment 4 (T4) were (formulated Ca; 0.87, 0.80 and 0.75%, available P; 0.30, 0.28 and 0.26% for starter, grower, and finisher periods respectively) supplemented 0.01% phytase and 2% clinoptilolite + 0.01% phytase, respectively. The results showed that combined use of clinoptilolite and phytase (T4) in broiler diets decreased (P=0.044) body weight gain at 1-14 d. Dietary treatments had no effect on body weight gain, feed intake (FI) and feed conversion ratio (FCR) during the entire experimental period. Supplementation with phytase (T3) significantly (P=0.006) decreased crypt depth in duodenum on d 21. Tibia ash and phosphorus level were decreased due to combined use of clinoptilolite and phytase (T4) in comparison to those fed control (T1) and clinoptilolite (T2) diets on d 21. At 42 days of age, tibia ash, Ca, P levels and Ca/P ratio was not changed by the treatments. It is concluded that there might be a positive effect of 2% clinoptilolite on the performance of male broilers after starting period. Özet Bu çalışmada erkek broiler rasyonlarında klinoptilolitin tek başına veya fitaz ile birlikte kullanılmasının performans, karkas karakteristikleri, bağırsak histomorfolojisi ve tibia külü ile Ca, P düzeyleri üzerine etkisi incelenmiştir. Toplamda 192 adet günlük yaşta erkek civciv (Ross 308) 4 deneme grubuna ve her biri 6 civcivden oluşan 8 tekerrür grubuna rasgele olacak şekilde ayrılmıştır. Birinci grup (T1) kontrol grubu olarak düzenlenerek bazal rasyon ile beslenmişlerdir. İkinci gruba (T2) %2 düzeyinde klinoptilolit ilave edilmiştir. Daha düşük düzeyde Ca ve yararlanılabilir P içeren (başlangıç, büyütme ve bitirme dönemleri için sırasıyla Ca; %0.87, 0.80 ve 0.75 yararlanılabilir P; %0.30, 0.28 ve 0.26) 3. ve 4. gruba ise sırasıyla %0.01 fitaz ve %2 klinoptilolit + %0.01 fitaz ilave edilmiştir. Araştırmanın 1-14. günlerde, klinoptilolit ve fitazın birlikte kullanıldığı grupta (T4) canlı ağırlık artışının daha düşük düşük olduğu (P=0.044) görülmüştür. Ancak tüm deneme boyunca gruplar arasında canlı ağırlık artışı, yem tüketimi ve yemden yararlanma oranı açısından farklılık tespit edilmemiştir. Araştırmanın 21. gününde yalnızca fitaz ilavesinin (T3) duodenum kript derinliğini önemli ölçüde azalttığı (P=0.006) sonucuna varılmıştır. Denemenin 21. gününde tibia külü ve fosfor düzeyinin klinoptilolit ve fitazın birlikte kullanılmasına bağlı olarak önemli ölçüde daha azaldığı görülmüştür. Ancak denemenin 42 gününde tibia parametreleri açısından gruplar arasında farklılık tespit edilememiştir. Sonuç olarak başlangıç döneminden sonra rasyonlarda kullanılacak %2 klinoptilolitin performans üzerine olumlu etkileri olabileceği düşünülmektedir.