Streszczenie Otyłość wśród dzieci i dorosłych stanowi złożony, wzrastający w ciągu ostatniej dekady problem medyczny i społeczny zarówno ze względu na jej rozpowszechnienie oraz skutki zdrowotne i ekonomiczne. Jak wskazują wyniki wieloośrodkowych badań, otyłość może być wynikiem interakcji czynników genetycznych i środowiskowych w etiopatogenezie otyłości. Szczególnie w przypadkach tzw. ekstremalnych może być jednym z objawów zespołu genetycznie uwarunkowanego. Wyszczególnia się trzy typy

more »

... cznie uwarunkowanej otyłości: postaci izolowane (niesyndromiczne) uwarunkowane jednogenowo, postaci otyłości monogenowej zespołowej współistniejącej z cechami dysmori i/lub wadami wrodzonymi, uwarunkowanej mutacjami określonego genu (ów), aberracjami chromosomowymi, w tym zmianami submikroskopowymi. Najczęściej występująca tzw. otyłość powszechna (kompleksowa) uwarunkowana jest obecnością licznych zmian zlokalizowanych w różnych miejscach genomu, które podlegają interakcjom i modyykacjom przez czynniki środowiskowe (etniczne, dieta, tryb życia, ora bakteryjna, stres oksydacyjny) i epigenetyczne (np. związane z metylacją DNA, modyykacja histonów) oraz epistatyczne (oddziaływanie międzygenowe). Odkrycia ostatnich lat dokonane dzięki rozwojowi najnowszych technik badawczych genomu człowieka (GWAS-Genome-WideAssociationStudies), bioinformatyki, proteomiki umożliwiły wyłonienie około 8 kluczowych spośród 97 genów, które prawdopodobnie odgrywają ważną rolę w metabolizmie osób otyłych. Wyniki dotychczasowych badań nad patogenezą otyłości kompleksowej nie wyjaśniają potencjalnego patogennego znaczenia wykrytych zmian w genomie u człowieka. Przedstawiono problematykę neuro-endokrynnej regulacji uczucia głodu i sytości oraz skutki kliniczne mutacji genów związanych ze szlakiem melanokortynowym oraz charakterystykę częściej występujących zespołów otyłości syndromicznej, w tym zespołów uwarunkowanych mechanizmem "genomic imprinting". Zaproponowano algorytm postępowania diagnostycznego w przypadku podejrzenia zespołowych postaci otyłości. Abstract Due to its prevalence and its health-related, economic and social consequences, childhood and adult obesity is a complex, medical and civilizational problem, which has been on the increase in the last decade. The results of multi-center investigations reveal that genetic factors play an essential role in the etiopathogenesis of obesity, particularly in the case of extreme cases with very early onset. The Body Mass Index (BMI) is one of the most frequently used indicators of obesity and shows a strong genetic component with a 40-70% degree of heritability. The three types of genetically conditioned obesity are: (1) isolated (nonsyndromic) monogenic obesity, (2) syndromic monogenic obesity associated with dysmorphic features and/or congenital defects, caused by mutations in speciic gene(s), (3) chromosomal aberrations, including submicroscopic changes. The most prevalent common (complex) obesity is linked to the presence of various changes in diierent genomic loci, which are subject to interactions