(PHILOP., IN PH. 88.24-89.2)-Maria Marcinkowska-Rosół-Abstrakt. Przedmiotem artykułu jest najstarsza poświadczona krytyka monizmu Anaksymandra z Miletu, zawarta w komentarzu Jana Filoponosa (VI w.) do I księgi "Fizyki" Arystotelesa (In Ph. 88.24-89.2). Argumentacja Filoponosa została poddana dokładnemu badaniu: scharakteryzowano jej kontekst, sformułowano jej niewypowiedziane wprost przesłanki, zanalizowano jej przebieg i oceniono jej konkluzje. Pokazano też, w jaki sposób dociekania

more »

... antycypujące współ-czesne dyskusje na temat klasyfikacji doktryny Anaksymandra w kategoriach "monizmu" i "plura-lizmu", różnią się od dzisiejszego podejścia do tego problemu zarówno w metodologii, jak i w ostatecznych wnioskach. Słowa kluczowe: Filoponos, Arystoteles, Anaksymander z Miletu, apeiron, monizm, recepcja filozofii przedsokratejskiej. Anaksymander z Miletu, presokratejski filozof działający w pierwszej po-łowie VI wieku przed Chr., uchodzi przeważnie za przedstawiciela jońskiego mo-nizmu, teorii uznającej jedną, materialną zasadę rzeczywistości: postulowany przez niego Apeiron (τὸ ἄπειρον = "bezkres", "to, co nieskończone" czy "nie-ograniczone") ma spełniać funkcję ἀρχή, analogiczną do roli wody Talesa czy powietrza Anaksymenesa, będąc ostatecznym źródłem wszystkiego, co istnieje-choć niekoniecznie, jak podkreśla się w nowszych badaniach w opozycji do dawniejszej interpretacji, materialnym podłożem rzeczy 1. Monistyczna wykładnia myśli Anaksymandra wywodzi się z antyku 2 , jednakże świadectwa starożytne nie są w tym punkcie całkiem jednomyślne. Tak np. Augustyn (De civ. Dei 8.2 = Ar 128 TP) przeciwstawia Anaksymandra Talesowi, przypisując temu ostatniemu 1 Por. krytykę interpretacji ujmującej Apeiron jako substrat w: Dührsen [2013] s. 298; Barney [2012] s. 78 i Graham [2006] s. 31-34. 2 Zob. przede wszystkim: Hippol., Haer. 1.6.1-7 (= Ar 75 TP), DL 2.1 (= Ar 92 TP), Simpl., In Ph. 24.13-25 (= Ar 163 TP).