REFLECTIONS OF FIQH SCIENCE IN OTTOMAN CLASSIC PERIOD ACCOUNTING BOOKS: GUREMÂ ACCOUNTS release_dm4qof26fbhsfnlvrsexydok6u

by HALİME MÜCELLA DEMİRHAN ÇAVUŞOĞLU

Published in Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi by Ankara University.

2023  

Abstract

<jats:p xml:lang="tr">İslam medeniyetini şekillendiren en büyük unsur, bir Müslümanın gerek bireysel gerek toplumsal yaşam şeklini belirleyen "fıkıh ilmidir". Fıkıh ilminin bir alt dalı olan ilm-i ferâiz İslam miras hukukunu yine fıkıh ilminin bir alt dalı olan ilm-i muamelat ise İslam borç hukuku, vergi ve zekat hesaplamaları gibi, fıkhın ibadetleri düzenleyen kısmı dışında kalan konularını içermektedir. Bu genel açıklamadan hareketle gerek ilm-i ferâizin gerek ilm-i muamelatın matematiksel işlemlere dayandığı açıktır. Osmanlı öncesi İslam medeniyeti matematik literatürünün önemli eserlerinde ferâiz problemleri ve muamelât hesaplamalarına ilişkin örnekler sıklıkla yer almaktadır. Söz konusu örnekler, İslam matematik geleneğinin gelişiminde fıkıh ilminin etkisini ortaya çıkararak bilim felsefecileri için bilim tarihi araştırmalarına yeni bir bakış açısı kazandırmıştır.&#x0D; Osmanlı biliminin kendisinden önceki İslam medeniyetinin ilim geleneğini devraldığı bilinmekle birlikte, Osmanlı matematik tarihinde İslamî ilimlerin etkisi, henüz tam anlamı ile araştırılmış değildir. Bu çalışmada Osmanlı klasik dönem hesap-muhasebe kitaplarında muamelat hesaplamalarının bir örneği olan borç-alacak ilişkilerini düzenleyen guremâ hesaplamaları sorgulanmıştır. Çalışmada, söz konusu döneme ilişkin önemli hesap-muhasebe kitaplarında "guremâ" problemlerinin yerine ve muhteviyatına ilişkin bilgiler verilmiş adı geçen metinlerde yer alan problemlerin çözüm yöntemleri izah edilmiştir. Yapılan bu çalışma ile Osmanlı klasik dönem matematiği üzerinde, Osmanlı öncesi İslam matematik geleneğinin etkisi üzerinde durulmuş ve Osmanlı'nın bu geleneğe yaptığı özgün katkı vurgulanmaya çalışılmıştır. Araştırmanın sonunda, özellikle Osmanlı Klasik dönem matematiği özelinden hareketle, Osmanlı biliminin gelişimsel seyrine katkıda bulunan unsurlara dikkat çekilmiştir
In application/xml+jats format

Archived Files and Locations

application/pdf   943.7 kB
file_ywu5k2x4zvfxzcgliuyxrx27qy
dergipark.org.tr (publisher)
web.archive.org (webarchive)
Read Archived PDF
Preserved and Accessible
Type  article-journal
Stage   published
Date   2023-08-10
Container Metadata
Open Access Publication
In DOAJ
In ISSN ROAD
In Keepers Registry
ISSN-L:  0378-2905
Work Entity
access all versions, variants, and formats of this works (eg, pre-prints)
Catalog Record
Revision: 24659f8a-9921-49e2-8c88-bf1223296c08
API URL: JSON