REFLECTIONS OF FIQH SCIENCE IN OTTOMAN CLASSIC PERIOD ACCOUNTING BOOKS: GUREMÂ ACCOUNTS
release_dm4qof26fbhsfnlvrsexydok6u
by
HALİME MÜCELLA DEMİRHAN ÇAVUŞOĞLU
Abstract
<jats:p xml:lang="tr">İslam medeniyetini şekillendiren en büyük unsur, bir Müslümanın gerek bireysel gerek toplumsal yaşam şeklini belirleyen "fıkıh ilmidir". Fıkıh ilminin bir alt dalı olan ilm-i ferâiz İslam miras hukukunu yine fıkıh ilminin bir alt dalı olan ilm-i muamelat ise İslam borç hukuku, vergi ve zekat hesaplamaları gibi, fıkhın ibadetleri düzenleyen kısmı dışında kalan konularını içermektedir. Bu genel açıklamadan hareketle gerek ilm-i ferâizin gerek ilm-i muamelatın matematiksel işlemlere dayandığı açıktır. Osmanlı öncesi İslam medeniyeti matematik literatürünün önemli eserlerinde ferâiz problemleri ve muamelât hesaplamalarına ilişkin örnekler sıklıkla yer almaktadır. Söz konusu örnekler, İslam matematik geleneğinin gelişiminde fıkıh ilminin etkisini ortaya çıkararak bilim felsefecileri için bilim tarihi araştırmalarına yeni bir bakış açısı kazandırmıştır.
Osmanlı biliminin kendisinden önceki İslam medeniyetinin ilim geleneğini devraldığı bilinmekle birlikte, Osmanlı matematik tarihinde İslamî ilimlerin etkisi, henüz tam anlamı ile araştırılmış değildir. Bu çalışmada Osmanlı klasik dönem hesap-muhasebe kitaplarında muamelat hesaplamalarının bir örneği olan borç-alacak ilişkilerini düzenleyen guremâ hesaplamaları sorgulanmıştır. Çalışmada, söz konusu döneme ilişkin önemli hesap-muhasebe kitaplarında "guremâ" problemlerinin yerine ve muhteviyatına ilişkin bilgiler verilmiş adı geçen metinlerde yer alan problemlerin çözüm yöntemleri izah edilmiştir. Yapılan bu çalışma ile Osmanlı klasik dönem matematiği üzerinde, Osmanlı öncesi İslam matematik geleneğinin etkisi üzerinde durulmuş ve Osmanlı'nın bu geleneğe yaptığı özgün katkı vurgulanmaya çalışılmıştır. Araştırmanın sonunda, özellikle Osmanlı Klasik dönem matematiği özelinden hareketle, Osmanlı biliminin gelişimsel seyrine katkıda bulunan unsurlara dikkat çekilmiştir
In application/xml+jats
format
Archived Files and Locations
application/pdf
943.7 kB
file_ywu5k2x4zvfxzcgliuyxrx27qy
|
dergipark.org.tr (publisher) web.archive.org (webarchive) |
article-journal
Stage
published
Date 2023-08-10
Open Access Publication
In DOAJ
In ISSN ROAD
In Keepers Registry
ISSN-L:
0378-2905
access all versions, variants, and formats of this works (eg, pre-prints)
Crossref Metadata (via API)
Worldcat
SHERPA/RoMEO (journal policies)
wikidata.org
CORE.ac.uk
Semantic Scholar
Google Scholar